Word je een betere zorgverlener als je van dichtbij hebt ervaren wat het betekent als je gezondheid bedreigt of beperkt is? Door zelf patiënt te zijn?
Ik heb al een aantal keer aan de andere kant van de tafel gezeten, voor mezelf of voor een naaste. En daar heb ik veel van geleerd. Hoe onzekerheid en afhankelijkheid voelt, hoe wachten voelt, en hoe belangrijk heldere communicatie is.
Want hoe goed begrijp je het werkelijk, als je altijd aan de veilige kant van de tafel hebt gezeten? Je baseert je ervaring en reacties op basis van wat je hebt gezien en gehoord bij je patiënten. Dat is heel anders dan wanneer je het zelf meemaakt. Het heeft vaak grote impact en leidt dikwijls tot een ander perspectief of werkwijze.
The wounded healer. Carl Jung beschreef dit fenomeen al binnen de psychologie: een significant aantal van de psychologiestudenten heeft ooit zelf ook een periode van psychische problematiek meegemaakt en dat heeft er (mogelijk) mede toe geleid dat ze psychologie zijn gaan studeren.
Ook binnen de geneeskunde kennen we wounded healers; eigen ervaringen met betrekking tot gezondheid kunnen bijdragen aan de motivatie te kiezen voor het vak of een bepaalde werk- of zienswijze. Los daarvan is het ook gewoon heel menselijk: gezondheidsproblemen en/of tegenslag horen bij het leven. Daar ontkom je ook als zorgverlener niet aan.
Zorgverleners hebben er dikwijls moeite mee geconfronteerd te worden met hun eigen kwetsbaarheid. Wij zijn het meest comfortabel in onze rol.
Ik heb regelmatig artsen en andere zorgmedewerkers in mijn spreekkamer ontmoet. En meestal probeerden ze (al dan niet letterlijk) plaats te nemen op mijn stoel. Ze waren er, maar wilden er niet zijn, niet in die rol.
Verlies van gezondheid kan afhankelijkheid, verlies van autonomie en identiteit betekenen. Ook voor ons. Juist voor ons.
Artsen zijn ingewikkelde patiënten, juist omdat ze veel weten, gewend zijn controle te hebben en in de adviserende rol te zitten. Het is vaak buiten hun comfortzone om hulp te ontvangen, om hulp te vragen en afhankelijk te zijn. En om te wachten, onzeker te zijn, niet te weten waar je aan toe bent. Te zijn als onze patiënten.
Als je een ingrijpende levensgebeurtenis kunt omzetten in iets betekenisvols, kan het helpen een betere zorgverlener te worden. Het kan echter ook negatief uitpakken en leiden tot afstomping, bezorgdheid of verbittering. Niet de gebeurtenis zelf, maar de verwerking ervan bepaalt hoe het uitpakt.
Wat we voor moeten waken is projectie: als we onszelf of je onze situatie herkennen in een patiënt, en dus in feite onszelf behandelen (probeer vitamine B12-suppletie, dat hielp bij mij ook tegen moeheid, overal etc). Het bewaken en bewaren van je professionele grenzen en het vooropstellen van het belang van je patiënt zijn daarbij leidend.
In mijn ogen kan een bewuste wounded healer van grote meerwaarde zijn. Een begripvolle, empathische en vooral wijzere zorgverlener die zijn of haar ervaringen op een bewuste en betekenisvolle manier professioneel kan inzetten: een healed healer.
Om te helen heb je wel aandacht, tijd en ruimte nodig. Daarom is het zo belangrijk dat we onze eigen gezondheid, zorgen en levensgebeurtenissen en die van onze collega’s erkennen en aandacht geven. Dat is beter voor onszelf én voor onze patiënten!