Elke dokter heeft een categorie patiënten die hij of zij lastig vindt. In mijn geval zijn dat claimende patiënten, en patiënten met onverklaarde klachten en het allerlastigste: de combinatie van die twee!
Dit soort consulten gaven me altijd een rotgevoel, en dat maakte me nieuwsgierig. Want waarom voelde ik zo’n aversie?
Mijn allergie bij claimende patiënten is het externaliserende, het afhankelijke en het dwingende. Daar kan ik niet zo goed tegen omdat ik van nature internaliserend ben en ‘het zelf wil doen’. Ik zie dan ook liever dat patiënten eigenaar blijven van hun probleem en bijdragen aan de oplossing, en dat die verantwoordelijkheid niet bij mij komt te liggen.
Mijn weerstand tegen consulten over onverklaarde klachten komt vaak samen met een gevoel van onmacht, want ik zag dat de meeste patiënten een enorme lijdensdruk hadden en ik kon vaak zo weinig doen.
En – eerlijkheid gebiedt – ik had ook een praktisch bezwaar: ik heb eigenlijk nooit voldoende tijd om deze groep patiënten de aandacht te geven die ik zou willen.
Het resultaat: frustratie!
Ik ben natuurlijk niet alleen in mezelf gaan graven, maar ben me ook gaan verdiepen in de patiënten. En ik kwam erachter dat de meeste claimende patiënten en patiënten met onverklaarde klachten een gemene deler hebben: angst en onmacht. Daar komen vaak nog factoren bij als onvoldoende verwerkte negatieve ervaringen of trauma’s in het verleden, een beperkt sociaal steunsysteem, en beperkte copingmogelijkheden.
Bij claimende patiënten geldt vaak: omdat het hen niet lukt om eruit te komen, willen ze dat jij het voor hen doet: de claim.
Bij patiënten met onverklaarde klachten lijkt het alsof negatieve ervaringen ergens in hun systeem een blokkade veroorzaken die op een somatische manier tot uiting komt: pijn, vermoeidheid of malaise. Hun klacht is dus een uiting van een onderliggend probleem en geen opzichzelfstaande ‘afwijking’. Dat is wat we proberen te zeggen met ‘somatisch onverklaarde klacht’, maar we formuleren dit niet zo handig.
Deze patiënten worden vaak naar huis gestuurd met geruststelling (er zijn geen afwijkingen gevonden, alles is goed) of een revalidatietraject. Maar we herkennen – en daarmee erkennen – het onderliggende probleem vaak niet omdat we onvoldoende holistisch kijken. Dat doen onze patiënten meestal ook niet, omdat wij als maatschappij simpelweg niet gewend zijn om zo naar onze gezondheid te kijken.
Zo zit je samen te staren in de mist.
De oplossing in mijn ogen: een holistische visie. Patiënt blij, dokter blij!